Dissectie van de Aorta

Onze bloedvaten, bestaan uit slagaders en aders. Alle bloedvaten samen noemen we het bloedvaatstelsel. De slagaders voeren het bloed van het hart naar de verschillende organen en spieren, die zij van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. De aders voeren het bloed weer terug naar het hart. Dit bloed is dan zuurstofarm. Qua kleur is het bloed goed te onderscheiden. Zuurstofrijk bloed uit de slagaders is helderrood gekleurd. Ook spuit dit er uit als het bloedvat gescheurd is. Bij aderen stroomt het donkerrode bloed er uit.

De aorta is de grootste slagader, die begint vanaf de linker hartkamer. De aorta verloopt via een boog eerst omhoog, dan min of meer horizontaal, om vervolgens naar beneden te gaan en in de buikholte te verdwijnen. Dit eerste en omhoog lopende deel heet de aorta ascendens, ofwel het stijgende deel van de aorta. Hier ontspringen vlak na de aortaklep de kransslagaders. Deze voorzien het hart zelf (de hartspier) van bloed.

Vervolgens maakt de aorta een bocht naar beneden. Hier – de aortaboog - ontspringen kleinere slagaders die bloed naar de hersenen en de armen brengen. Dan na een bocht daalt de aorta af in de borstholte en verdwijnt via het middenrif in de buikholte. Dit gedeelte van de aorta heet de aorta descendens. De aorta in de buikholte voorziet de nieren, lever, darmen en ruggenmerg van bloed. Tenslotte vertakt de aorta zich in de onderbuik in twee slagaders die bloed naar de benen brengen.

Bij elke hartslag wordt er bloed, onder hoge druk, in de aorta gepompt. Om deze druk en drukverschillen te kunnen doorstaan is de vaatwand van de aorta uit verschillende lagen opgebouwd. Hierdoor is de slagader zowel stevig als elastisch.

Er zijn twee belangrijke mogelijke afwijkingen aan de aorta, het aneurysma en de dissectie. Hier wordt de dissectie van de aorta besproken.

Wat is een aortadissectie?

Een dissectie begint met een kleine scheur in de binnenwand van de slagader. Dit heeft als gevolg dat er zich bloed ophoopt tussen de binnen- en de buitenwand. Zo’n scheuring (dissectie) kan alleen in een slagader ontstaan, omdat daar de wand is opgebouwd uit verschillende lagen. Door de druk in het bloedvat kan het bloed zich over een steeds groter wordend gedeelte van de slagader verspreiden. Dat kan er toe leiden dat de slagader uiteindelijk zelfs volledig scheurt. Dit volledige scheuren, beter gezegd barsten, gebeurt meestal in enkele seconden. Dit is vanaf dat moment een levensbedreigende situatie.

Er bestaan 2 typen aortadissectie.
Type A: Het deel van de aorta dat is aangetast is tussen het hart en het hoofd. Wel kan de dissectie verder lopen via de aortaboog, via het dalende gedeelte van de aorta tot in de onderbuik.

Type B: Het stijgende deel van de aorta is niet aangetast, maar de dissectie begint pas in het dalende gedeelte van de aorta en kan tot in de onderbuik lopen.

In zeldzame gevallen ontstaat een dissectie in de halsslagaders, de nierslagaders of in andere zijtakken. Echter, vooral in de aorta ontstaat een dissectie. Soms kan ten gevolge van de dissectie een belangrijke aorta-aftakkingen afgesloten raken. Hierdoor komt de zuurstofvoorziening van diverse organen en weefsels in gevaar. Ook dit kan levensbedreigend zijn.

Wat zijn de oorzaken van een aortadissectie?

De oorzaken zijn van aortadissectie kunnen zeer uiteenlopend zijn, zoals:

Een chronisch te hoge bloeddruk.
Als de druk op de vaatwand hoog is, en steeds hoger wordt, dan wordt de wand van het bloedvat ook steeds kwetsbaarder. Naarmate we ouder worden ontwikkelen we een hogere of verhoogde bloeddruk. Dit kan vervroegd en verergerd worden ten gevolge van een bepaalde leefstijl. Roken of stress bijvoorbeeld draagt bij tot een te hoge bloeddruk, net als te zout of te vet eten.

Een afwijking in de bouwstenen van de vaatwand
Aandoeningen die het bindweefsel aantasten en/of de vaatwand verzwakken hebben een negatief effect op de vaatwand. Deze aandoeningen zijn soms erfelijk. Hierbij valt te denken aan syndroom van Marfan, het Ehlers Danlos type IV syndroom, het syndroom van Turner, en het Loeys-Dietz syndroom.

Slagaderverkalking of Arteriosclerose.
Hierbij ontstaan op verschillende plekken ophopingen die er niet horen. Door allerlei vetten en kalkdeeltjes kunnen er aan de binnenkant van de vaten verdikkingen gevormd worden. Onder deze verdikkingen ontstaan vaak kleine bloedingen, die op hun beurt de vaatwand verzwakken. Precies waar zo’n zwakke plek in de vaatwand is, kan de binnenbekleding scheuren en kan een dissectie ontstaan.

Diagnose

Plotselinge, hevige pijnklachten kondigen meestal een aortadissectie aan. Veel patiënten ervaren dit als scheurende pijn tussen de schouderbladen, die soms uitstraalt naar de buik en/of borst. Dikwijls wordt een een aortadissectie verward met een hartinfarct.

Aanvullende diagnostiek
Het is belangrijk om goed en snel vast te stellen wat er precies aan de hand is. Dit is noodzakelijk om een zo goed mogelijk behandelplan op te stellen. Hierdoor worden er vaak meerdere onderzoeken gedaan:

• Röntgenfoto van de borst
• Echografie van hart en aorta; eventueel via de slokdarm
• CT-scan; met contrastvloeistof
• MRI-onderzoek

Als de situatie levensbedreigend is, is er vaak geen tijd voor onderzoek. Er wordt dan besloten om direct tot opereren over te gaan.

Behandeling type A

Als een disscetie zich in het stijgende gedeelte van de aorta en in de aortaboog bevindt, dan is dit levensbedreigend. Dit kan verschillende gevolgen hebben, allen ernstig of levensbedreigend; zoals bijvoorbeeld belemmering van de bloedtoevoer naar de hersens of andere organen, een groot hartinfarct. Als de dissectie doorloopt tot in de aortawortel, dan is de aortaklep ook vaak beschadigd, en moet deze gerepareerd of vervangen worden. In het geval van een vervanging wordt gebruik gemaakt van een aortaklepprothese waaraan een vaatprothese is gehecht. Hierbij is direct opereren absoluut noodzakelijk.

Tijdens de operatie wordt een zo groot mogelijk deel van de gescheurde aorta vervangen door een kunststof prothese. Door bijvoorbeeld diepe koeling van het lichaam toe te passen worden uw organen tijdens de operatie beschermd.

In het geval dat de dissectie ook de aortaboog ernstig heeft beschadigd, moet deze ook direct vervangen worden. Wel houdt dat in dat de bloedvoorziening naar de hersenen tijdelijk moet worden onderbroken. Dat is een ernstige situatie, omdat dit normaal gesproken al binnen enkele minuten tot hersenschade leidt. Met het afkoelen van het lichaam tot 26 graden kan de bloedsomloop langere tijd gestopt worden zonder dat er schade optreedt. Wel wordt er continue bloed naar de hersenen gepompt, zodat deze beschermd worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een hartlongmachine. Deze machine verzorgt ook het afkoelen en opwarmen tijdens de operatie.

Behandeling type B

In het geval van een type B aortadissectie kan een behandeling met medicijnen en bedrust een goed alternatief op een operatie zijn. In overleg met u worden de risico’s nauwkeurig afgewogen. Niet opereren is in de meeste gevallen de keus als de situatie stabiel is.

Hier zult u wel voor onder controle bljven.