Onze bloedvaten, bestaan uit slagaders en aders. Alle bloedvaten samen noemen we het bloedvaatstelsel. De slagaders voeren het bloed van het hart naar de verschillende organen en spieren, die zij van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. De aders voeren het bloed weer terug naar het hart. Dit bloed is dan zuurstofarm. Qua kleur is het bloed goed te onderscheiden. Zuurstofrijk bloed uit de slagaders is helderrood gekleurd. Ook spuit dit er uit als het bloedvat gescheurd is. Bij aderen stroomt het donkerrode bloed er uit.

De grootste slagader van het menselijk lichaam is de aorta. Deze komt direct uit het hart; de linker kamer. Als de hartspier samentrekt wordt een hoeveelheid bloed onder hoge druk via de aorta het lichaam ingepompt. Uit de aorta ontspringen diverse slagaders. Deze aftakkingen beginnen al gelijk nadat de aorta uit het hart komt, en deze aftakkingen blijven doorgaan tot in de buikholte. De aorta loopt vervolgens door het middenrif verder naar de buik en de benen. Wanneer de aorta splitst in een aftakking voor het linker en rechterbeen, spreken we niet meer van aorta.

De wand van de aorta bestaat uit lagen spierweefsel en bindweefsel, wat de aorta elastisch en stevig maakt. Als er een verzwakking in de vaatwand ontstaat, dan wordt de aorta daar wijder. Zo'n verwijding wordt een aneurysma genoemd.

De oorzaken van zo’n verwijding in de aorta kunnen divers zijn. Zo zijn langdurig te hoge bloeddruk, roken, slagaderverkalking (atherosclerose) veel voorkomende oorzaken.
Daarnaast kunnen bepaalde aangeboren afwijkingen verwijdingen veroorzaken. Een voorbeeld daarvan is een aortaklep met twee in plaats van drie klepblaadjes, of de ziekte van Marfan.

Het grote gevaar van een aneurysma is dat er uiteindelijk een scheur in de aorta kan ontstaan. Dit betekent dat de circulatie niet meer voldoende is, en er dus ook geen zuurstof naar een bepaald deel van het lichaam wordt getransporteerd. Uiteraard is het risico des te groter naarmate het aneurysma groter is. Soms scheurt de vaatwand niet geheel door, en kan deze twee lagen splijten. Dat heet een dissectie. Scheurt de vaatwand door, dan het dat een ruptuur. Beide zijn levensbedreigende situaties, en kunnen in zeer korte tijd tot de dood leiden.

Als de aorta in de borstkas (de thoracale aorta) problemen geeft, dan wordt u hier door een hartchirurg of thoraxchirurg aan geholpen. Als er problemen zijn met de aorta in de buikholte (de abdominale aorta) dan vindt de behandeling plaats door een algemeen chirurg of een vaatchirurg. De scheiding van borst- en buikholte wordt door het middenrif gevormd.

Symptomen

  • De meeste mensen met een verwijde aorta hebben geen klachten
  • Zijn er klachten, dan is dit vaak het gevolg van druk op omringend weefsel door de verwijding.
  • Slikproblemen; door druk op de slokdarm
  • Heesheid; door druk op de zenuw naar het strottenhoofd
  • Bij een gescheurde aorta in de borstkas is er vaak ondraaglijke pijn hoog in de rug
  • Ook kan een scheurende aorta lijken op een hartinfarct
  • Verlies van bewustzijn en overlijden bij een gescheurde aorta

Diagnose

Dikwijls wordt een aneurysma bij toeval ontdekt, of het komt tijdens een onderzoek naar iets anders aan het licht. Is daar aanleiding voor, zoals bij mensen met een erfelijke soort aneurysma, dan wordt daar vaak gericht onderzoek naar gedaan. Een aneurysma kan vastgesteld worden met:

  • Echografie; die kan eventueel via de slokdarm
  • CT-scan; met behulp van contrastvloeistof
  • MRI-scan

Ook als een aneurysma in de gaten gehouden wordt, bijvoorbeeld om de groei te monitoren, worden deze onderzoeken gedaan.

Behandeling

Als er sprake is van een ontwikkelend aneurysma dan is de behandeling meestal met medicijnen. Deze medicijnen moeten dan de verdere groei van het aneurysma, en daarmee het scheuren van de aorta, voorkomen. Heeft het aneurysma een doorsnede van meer dan 5 á 6 cm, dan vervangt de chirurg het verwijde (zieke) gedeelte van de aorta met een kunststofprothese. Bij patiënten met erfelijke bindweefselziektes (zoals de ziekte van Marfan) is de kans op scheuren groter. Daarom wordt bij hen de operatie al vaak in een vroeger stadium – dus bij een kleiner aneurysma – gedaan.

Medicatie

In het geval van een behandeling met medicijnen worden meestal ‘bèta-blokkers’ gebruikt. Dit houdt de bloeddruk laag. Hierdoor neemt de druk in de aorta af.

Medische bezoeken

Om vast te stellen of het aneurysma niet groter wordt zal de specialist u regelmatig controleren. Dit is nodig om de behandeling met bijvoorbeeld medicijnen zo nodig bij te stellen. Hoe vaak dit moet plaatsvinden hangt sterk af van hoe stabiel een en ander is. Met andere woorden hoe ontwikkelt de verwijding zich verder. Deze controles kunnen halfjaarlijks of zelfs jaarlijks zijn. Dit wordt met u besproken. Als daar aanleiding toe bestaat kan een erfelijkheidsspecialist u en uw familie onderzoeken.

Revalidatie

Na een operatieve behandeling zult u ook moeten revalideren. Zie hiervoor ook de informatie over hartrevalidatie.

Wat verandert in uw leven?

Meestal kunt u met een aneurysma van de aorta een normaal leven leiden. Of u al dan niet een operatie heeft gehad is daarbij niet echt van belang. Zoals bij elk ziektebeeld en behandeling, is het wel belangrijk de voorgeschreven medicatie trouw te blijven gebruiken.

Sporten en activiteiten die leiden tot een sterke stijging van de bloeddruk, of druk in de buikholte en borstkas, zijn minder geschikt voor mensen met een aneurysma. Denk hierbij aan fitness met gewichten en gewichtheffen. Dit zijn de zogenaamde statische sporten. Tegen inspanningen zoals hardlopen (cardio) bestaat meestal geen bezwaar.